Macaristan dün 6 aylığına Avrupa Birliği (AB) Devir Başkanlığını devraldı. Ülkenin periyot başkanlığını alması dünya basınında geniş çapta haber oldu. Zira Macaristan uzun müddettir AB’nin “haylaz çocuğu”.
Macaristan Başbakanı Viktor Orban sık sık AB kararlarını veto ediyor. Orban, “AB’nin siyasi birliğini zayıflatmakla”, “AB idaresine karşı eleştirel dozu yüksek açıklamalar yapmakla” suçlanıyor. Orban’ın Rusya’ya bakışı da, öteki AB başkanlarından farklı.
AB idaresi ise Macaristan’ı bazen, birlik maddelerini ve mevzuatını uygulamadığı savlarıyla yaptırımla tehdit ediyor.
Brüksel, Budapeşte’yi, “hukuk devleti kurallarını ihlal etmekle”, “yolsuzluklara çanak tutmakla”, “Birleşik Avrupa kültürünün temellerini oluşturan insan hakları, yargı bağımsızlığı, basın özgürlüğü üzere temel unsurları ihlal etmekle” suçluyor.
AB, “bu suçlamalara ikna edici karşılıklar verilemediği” gerekçesiyle, geçtiğimiz aylarda Macaristan’a verilmesi gereken fon, karşılıksız yardım ve kredilerin değerli kısmını askıya almıştı.
Bu nedenle, Belçika’nın devir başkanlığının 6 ay uzatılması ve Macaristan’ın pas geçilerek periyot başkanlığının 1 Ocak 2025’te Polonya’ya verilmesi de önemli biçimde gündeme geldi.
Konu geçen ay Avrupa Parlamentosu’nda (AP) tartışılsa da, Macaristan devir başkanlığına yönelik planlarıyla AP’yi ikna etti.
AB Periyot Lideri’nin vazifeleri neler?
Elbette periyot başkanlığının Macaristan’a geçmesinin gerisinde yatan garantiler de var.
Bunlar ortasında tahminen de en değerlisi AB’nin idari yapısında dönem başkanı ülkeye çok büyük yetkiler verilmemesi.
AB mevzuatına nazaran birliğin yasama organı Avrupa Parlamentosu, yürütme organları ise Avrupa Komisyonu ve Avrupa Birliği Kurulu.
AP’de ülkeler direkt seçimlerle temsil ediliyor. Her ülke seçimlerle AP üyelerini seçiyor ve Brüksel’e gönderiyor.
Avrupa Birliği Kurulu, üye ülkelerin başkanlarından oluşuyor ve dönem başkanı ülke 6 ayda bir değişiyor.
Ama asıl idari organ olan Avrupa Komitesi. AB tarafından hayata geçirilecek planlar ve yasa taslaklarını Kurul hazırıyor. Akabinde bu maddelerin ve programların yaşama geçmesi için hem Parlamento hem de Kurul tarafından onaylanması gerekiyor.
Yani AB yasa taslaklarının gündeme gelmesi ve onaylanması açısından periyot başkanlığını üstlenen ülkenin fazla bir inisiyatifi yok.
Ancak asıl sorun AB olağan mevzuatının işleyişinin ötesinde periyot başkanlığını üstlenen ülkenin, hazırlıklar evresinde 27 üye ülke ortasında görüş ayrılıklarının giderilmesi ve bir konsensüse varılabilmesi için göstereceği arabuluculuk gayreti.
Pek çok siyasetçi, Macaristan’ın bu misyonu hakkıyla yerine getiremeyeceğini düşünüyor.
Macaristan periyot başkanlığından neler bekliyor?
Macaristan, AB’de devir başkanlığını, Haziran ayındaki AP seçimlerinden sonra devraldı.
Budapeşte’den gelen sinyaller, Orban idaresinin bu devirde yapan tavrıyla Macaristan’ın AB içinde kendisi hakkında oluşan makus imajı değiştirmeye yönelik efor harcayacağı istikametinde.
Ancak bir yandan da, Avrupa’daki mülteci zıddı, ulusal egemenlik yanlısı yeni muhafazakar ve çok sağ kesitin liderliğine soyunan Viktor Orban’ın AP içinde yeni bir çekim merkezi oluşturma gayretlerine da şahit olunacağının işaretleri geliyor.
Viktor Orban, geçtiğimiz günlerde, Avusturya Özgürlük Partisi (FPÖ) başkanı Herbert Kickl ve eski Çek başbakanlarından dolar milyarderi Andrej Babis ile birlikte AP “Avrupa Yurtseverleri” ismi altında yeni bir küme oluşturdu.
Orban’ın emeli AP’de klâsik merkez sağın karşısında radikal milliyetçi sağı bir ortaya getirmek.
Orban, Fransa’da son genel seçimin ilk turunda birinci parti olan çok sağcı Ulusal Birlik’in önde gelen ismi Marine Le Pen’i ve Alman siyasetinin yükselen yıldızı bir başka çok sağcı ve mülteci aksisi Almanya İçin Alternatif Partisi’ni (AfD) bu platforma çekmeye çalışıyor. Bunda ne kadar başarılı olabileceğini vakit gösterecek.
Macaristan, bu çerçevede periyot başkanlığının verdiği avantajları önümüzdeki 6 ay içinde fırsata çevirmek istiyor.
