Güney Kore’nin Seongmodo Adası’nda yaşayan Park Jung-oh Nisan ayında kıyıda durmuş, pirinç dolu plastik şişeleri tasayla suya atıyordu. Amaç Kuzey Kore’ydi.
Park bu şişeleri yaklaşık on yıldır gönderiyordu lakin Güney Kore Haziran 2020’de Kuzey Kore aykırısı materyallerin hudut ötesine gönderilmesini yasakladığı için bunu açıktan yapamıyordu.
56 yaşındaki Park, “Aynı milletin insanları açlıktan öldüğü için şişeleri gönderiyoruz. Bunun neresi yanlış?” diye soruyor.
Geçtiğimiz Eylül ayında Anayasa Mahkemesi yasağı iptal etti. Lakin Park çabucak dikkatleri üzerine çekmek istemedi. Aylarca bekledikten sonra nihayet gün ışığında plastik şişeleri tekrar göndermek için 9 Nisan’ı seçti. O gün denizde gelgitin kuvvetli olması bekleniyordu. Böylelikle şişeler Kuzey’e daha süratli ulaşabilirdi.
“Bu benim tekrar faaliyete geçmem demek” diyen Park 26 yıl evvel Kuzey Kore’den iltica etti. Babası Kuzey Kore için çalışan bir casustu, fakat Güney’e kaçmaya karar vermesiyle tüm ailesi de iltica etmek zorunda kaldı.
Kuzey Kore idaresi, bir karalama kampanyası başlatarak her birinin peşine düşeceğini ima etti.
Park, Kuzey Kore’de yaşarken sokaklarda açlıktan ölen insanların cesetlerini görmüştü.
Ama Çin’e sık sık seyahat eden bir misyoner ona silahlı askerlerin Hwanghae eyaletine inerek hasat mevsiminde tüm tahılları alıp götürdüklerini ve çiftçilerin açlıktan öldüğünü anlattığında hayrete düşmüştü.
Pirinç üretimiyle bilinen bölgede açlıktan ölen birini daha evvel hiç duymamıştı.
2015 yılında Park, Hwanghae eyaletine plastik şişeler içinde erzak göndermek için eşiyle birlikte Kuen Saem’i kurdu.
Yüksek gelgitlerin zamanlaması konusunda mahallî kayıkçılara ve Kore Okyanus Bilimi ve Teknolojisi Enstitüsü’ne danıştılar. Suyun daha süratli aktığı günlerde erzaklar dört saatte Kuzey Kore’ye ulaşabiliyor.
İki litrelik plastik şişeye bir kg pirincin yanı sıra K-pop müzikleri, Crash Landing on You üzere Kuzey’de geçen diziler, iki Kore’yi karşılaştıran görüntüler ve İncil’in dijital bir kopyasını taşıyan USB’ler de bulunuyor.
Bilgisayar ve cep telefonu üzere elektronik aygıtlar yaygınlaştığından, Park bu tıp içerikleri tüketmenin Kuzey Koreliler için güç olmayacağına inanıyor.
“Pek çok kişi Kuzey Kore’de elektrik olmadığını düşünüyor lakin Çin üzerinden gelen çok sayıda güneş paneli olduğunu duydum, bunlar bilhassa yaz aylarında pilleri şarj etmek için kullanılabilir.”
Bazen şişelerin içine bir ABD doları da konuyor. Şişeyi bulanlar bunu Çin ya da Kuzey Kore para ünitesiyle değiştirebiliyor. Geçen yıl itibariyle resmi döviz kuru bir ABD doları için 160 Kuzey Kore wonuydu. Karaborsadaki döviz kuru ise 50 kattan fazla.
Pandemi sırasında Park ve eşi, Kuzey Kore’nin kapalı bir ülke olduğu ve gerekli materyalleri elde edemeyebileceği fikriyle, çok gereksinim duyulan ağrı kesici ve maske üzere materyalleri şişelerle göndermişti.
Ancak çift, Aralık 2020’de yürürlüğe giren yasak nedeniyle şişeleri gizlice gönderiyordu.
Aylar evvel Kim Jong-un’un kız kardeşi Kim Yo-jong, Kuzey Kore aksisi broşürler gönderen aktivistlere karşı bir ikaz yayımlayarak onları Koreler ortası muahedeleri ihlal etmekle suçladı.
Günler sonra Kuzey Kore, askerden arındırılmış bölgeye yakın bir kasaba olan Kaesong’daki son derece sembolik ortak irtibat ofisini havaya uçurdu.
Yasa epey tartışmalıydı.
Karşıtları maddeyi “Kim Yo-jong kararnamesi” olarak isimlendirip eski Cumhurbaşkanı Moon Jae-in hükümetini Kuzey’i yatıştırmaya çok istekli olmakla eleştirirken, yetkililer maddeyi hudut bölgelerinin güvenliğini korumak ve iki Kore ortasındaki alakaları istikrara kavuşturmak için çıkardıklarını söyleyerek savundu.
Park ise o devri, “Bize hatalı muamelesi yapıldı” diye anımsıyor ve “Neredeyse üç yıl boyunca polis karakoluna gidip geldim. Kendimi bitkin ve eziyet çekmiş hissediyordum” diye yakınıyor.
Yasağın kaldırılmış olsa da Park için şişe göndermek daha da zorlaştı. Kiliseler ve insan hakları örgütlerinin bağışları kesildi. Kuzey’den gelen öbür birkaç sığınmacı da bu şişeleri ülkelerine göndermek için her seferinde kişi başına 200 bin won (147 dolar) veriyor.
Park’ın faaliyetleri nedeniyle güvenliklerinin riske atıldığını düşünenler de var. Bu yüzden yasak sonrası mahallî halkla ilgileri bozuldu.
Daha evvel birden fazla insan ne yaptıklarına ilgi göstermiyordu ve hatta yakındaki bir köyün muhtarı bile onlara şişeleri atacakları en güzel noktaları tavsiye ediyor ve bazen onlara katılıyordu.
Bu defa ise şişeleri ondan fazla güvenlik görevlisinin nezareti altında atmak zorunda kaldı. Kolluk kuvvetleri arabuluculuk yapmaya hazır olsalar da şişelerin içinde saklı ya da hassas bir şey olup olmadığını Park’a sorup durdular.
Park her şeye karşın pes etmeyi düşünmedi ve duyduğu bir olayı anlattı:
“Bir kezinde bir Kuzey Korelinin şişenin içindeki pirinçten şüphelendiğini ve pilav yapıp bir köpeğe yedirdiğini duymuştum. Köpek sağlam kaldığı için o kişi pirinci yemiş ve güzel kalite olduğunu anlayınca pirinci yüksek fiyata satmış ve karşılığında mısır üzere ucuz mahsullerden bol ölçüde satın almış.”
2023’ün başlarında Kuzey’den iltica eden dokuz kişilik bir aile, şişeleri aldıklarını ve öteki bir ilticacı aracılığıyla Park’a bir teşekkür bildirisi gönderdiklerini söyledi. Dört yıl evvel öbür bir bayan sığınmacı da şişeleri göndererek hayatını kurtardığı için Park’a teşekkür etmişti.
Park ise alıcıların hiçbiriyle şahsen tanışmış değil. Yalnızca insanlara yardım etmek istediğini, hedefinin övgü almak olmadığını söylüyor.
“Kuzey Koreliler dış dünyadan kopuk. Muhalefet etmenin sonuçlarından korkup devlete sorgusuz sualsiz itaat ediyorlar. Bu onlara yardım etmek için yapabileceğim en kolay şey” diye açıklıyor.
