Elektrikli araçlar, son yıllarda süratle yaygınlaşan bir teknoloji olarak karşımıza çıkıyor. Birinci bakışta, akaryakıtlı araçlara kıyasla etraf üzerinde daha az tesirli oldukları düşünülse de elektrikli araç emisyonları konusundaki gerçekler daha karmaşık. Üretim süreçlerinde daha fazla emisyon üretmeleri nedeniyle eleştirilen elektrikli araçlar, kullanım sırasında bu farkı süratle telafi ediyor.
Elektrikli araç üretiminin emisyon etkisi
Elektrikli araçların üretimi, bilhassa bataryalarının üretim süreci nedeniyle, akaryakıtlı araçlara kıyasla daha fazla emisyon üretiyor. 2023 Polestar ve Rivian Pathway Raporu’na nazaran, ortalama bir elektrikli araç üretimi 14 ton karbondioksite muadil emisyon üretirken, akaryakıtlı araçlarda bu sayı 10 ton. Bu fark, üretim etabında %40 daha fazla emisyon ürettiğini gösteriyor.
Ancak, bu durum batarya teknolojilerinin gelişmesi ve az bulunan toprak elementlerine olan bağımlılığın azalmasıyla değişebilir. Argonne National Laboratory’nin GREET modeli ise, elektrikli araç üretiminin akaryakıtlı araçlara kıyasla %80 daha fazla sera gazı ürettiğini belirtiyor. Yani, üretim çizgisinden çıktıklarında elektrikli araçlar, akaryakıtlı araçlara kıyasla daha yüksek bir “karbon borcu” ile başlıyor.
Elektrikli araçların kullanım süresindeki avantajları
Neyse ki, elektrikli araçlar bu karbon borcunu kısa müddette telafi ediyor. Bir elektrikli aracın akaryakıtlı bir araçla emisyon eşitliğine ulaşması, kullanılan güç kaynağına bağlı olarak değişse de çoklukla iki yıldan daha kısa bir müddet alıyor.
Örneğin, ABD’deki en kirli güç şebekelerinden biri olan NYLI eGrid’de bile elektrikli araçların emisyon eşitliğine ulaşması yalnızca 1,9 yıl sürüyor. En pak şebekelerden biri olan CAMX eGrid’de ise bu müddet yalnızca 1,4 yıl.
Birçok kişi, meskenlerinde güneş panelleri ve mesken bataryaları ile elektrikli araçlarını büsbütün pak güç ile şarj ediyor. Bu durum emisyon farkını çok daha süratli bir biçimde telafi etmelerini sağlıyor.
Çevresel ve sıhhat etkileri
Elektrikli araç üretiminde kullanılan az toprak elementleri, çevresel ve sıhhat açısından birtakım problemlere neden olabiliyor. Bu elementlerin madenciliği, göz ve cilt tahrişi üzere sıhhat problemlerine yol açabiliyor ve insan hakları ihlalleri ile ilişkilendirilebiliyor. Lakin, bataryalarda ender toprak elementlerine olan bağımlılığı azaltan yeni teknolojiler geliştiriliyor.
Batarya geri dönüşüm programları, elektrikli araç üretimi ile ilgili emisyonları azaltmanın yanı sıra ender toprak elementlerinin tekrar kullanılmasını da sağlıyor. Bu gelişmeler, elektrikli araçların çevresel tesirlerini daha da azaltıyor.
Elektrikli araçların üretiminde daha fazla emisyon üretilse de kullanım mühletleri boyunca bu farkı süratle telafi ediyorlar. Ortalama olarak, 15 yıl boyunca kullanılan bir elektrikli araç, kilometre başına 30 gram karbondioksit emisyonu üretirken, akaryakıtlı araçlar 80 gram üretiyor.
Elektrikli araç emisyonlarının, akaryakıtlı araçlara kıyasla çok daha düşük olduğu ve etraf için daha âlâ bir seçenek olduğu açıkça görülüyor. Elektrikli araçların çevresel tesirleri hakkında yapılan tenkitler, bu gerçekler ışığında değerlendirildiğinde, büyük ölçüde yanlış anlaşılmalara dayanıyor.
