Avrupa Birliği (AB) üyesi ülkelerin hükümet ve devlet liderleri, birliğin yeni periyottaki üst seviye yöneticilerinin kimlerden oluşacağı konusunda anlaşmaya vardı.
AB Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen’in, 5 yıl daha bu vazifeye devam etmesi kararlaştırıldı. AB Kurulu ve Dış Siyaset Yüksek Temsilciliği misyonları için de yeni adaylar belirlendi.
Avrupa Parlamentosu’ndaki 3 büyük siyasi küme olan, merkez sağ Avrupa Halk Partisi (EPP), Toplumsal Demokratlar (S&D) ve Liberallerin (Renew), üzerinde mutabakata vardığı isimler, AB önderleri tarafından da onandı.
Yeni meclis dağılımı ışığında, Avrupa Parlementosu seçimleri öncesinde iddia edilenin tersine, çok sağın AB’nin yeni idaresinde çok fazla bir tesiri olmayacağı belirtiliyor.
AB’nin yeni periyottaki idaresinde yer alacak isimlere ait mutabakat, EPP ismine Yunanistan Başbakanı Kyriakos Mitsotakis ve Polonya Başbakanı Donald Tusk, Toplumsal Demokratlar ismine İspanya Başbakanı Pedro Sanchez ve Almanya Başbakanı Olaf Scholz, Liberaller ismine da Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron ve Hollanda Başbakanı Mark Rutte tarafından hazırlandı.
Anlaşmayı hazırlayan başkanlar, hem üç kümenin adaylarını hem de Doğu, Batı ve Güney Avrupa ortasındaki dengeyi dikkate aldı.
Bu mutabakat, Perşembe akşamı Brüksel’de yapılan dorukta AB önderlerinin onayına sunuldu.
Buna nazaran, birliğin yürütme organı olan AB Komitesi Başkanlığı için EPP üyesi Hıristiyan Demokrat siyasetçi Ursula von der Leyen tekrar aday gösterildi.
Kasım ayında Charles Michel’in ayrılmasının akabinde boşalacak AB Kurulu Başkanlığı için, eski Portekiz Başbakanı toplumsal demokrat Antonio Costa’nın getirilmesi kararlaştırıldı.
Uzun müddettir AB’nin dış siyasetine istikamet veren en değerli isimlerden biri olan İspanyol siyasetçi Josep Borrrel, yeni devirde idarede yer almayacak.
Borrell’den boşalacak AB Dış Siyaset Yüksek Temsilciliği için Estonya’nın birinci bayan Başbakanı olan liberal siyasetçi Kaja Kallas getirilecek.
Avrupa Parlementosu Başkanlığı için de, hala bu vazifesi yürüten EPP üyesi Roberta Metsola’nın tekrar aday gösterilmesi benimsendi.
İtalya Başbakanı Giorgia Meloni’nin, lideri olduğu Avrupa Parlementosu’ndaki üçüncü büyük küme olan çok sağcı Avrupalı Muhafazakar ve Reformcular’ın (ECR) müzakere dışında bırakılması nedeniyle von der Leyen’in tekrar kurul başkanlığına aday gösterilmesine reaksiyon gösterdiği belirtildi.
AB’nin yeni idaresi ne vakit seçilecek?
AB önderleri tarafından üzerinde uzlaşılan von der Leyen, Kallas ve Metsola, yeni misyonları için Avrupa Parlementosu’nun onayına sunulacak.
Costa’nın ise, meclisin onayını beklemesine gerek yok. Çünkü AB Konseyi Başkanı, doğrudan 27 üye ülkenin hükümet ve devlet liderleri tarafından seçiliyor.
Seçimler sonrası birinci oturumunu 16 Temmuz’da gerçekleştirecek olan genel kurulda, Avrupa Parlementosu Başkanı seçimi yapılacak.
AB Komisyonu ve AB Dış Siyaset Yüksek Temsilcisi adayları içinse, 18 Temmuz’da oylama yapılacak. Şayet bu oturumda çoğunluk sağlanamazsa, Eylül ayında yeni bir oylama yapılacak.
Bu vazifelere seçilmek için 720 üyeli Avrupa Parlementosu’nda en 361 milletvekilinin dayanağı gerekiyor.
EPP, Toplumsal Demokratlar ve Liberallerin toplam sandalye sayısı 406. Bu nedenle her üç adayın da seçilmesine kesin gözüyle bakılıyor.
AB başkanları, üye ülkelerin AB Komitesi üyeliği için önereceği isimleri de belirleyecek.
Peki yeni devirde AB idaresinde kelam sahibi olması beklenen isimler hakkında neler biliniyor?
Ursula von der Leyen:
AB Komisyonu’nun 13. Başkanı olan 65 yaşındaki Ursula von der Leyen, 1 Aralık 2019’da bu vazifeye seçildi.
Angela Merkel hükümetlerinde en uzun müddet vazife alan kabine üyesi olan von der Leyen, 2013 yılında Almanya’nın ilk kadın Savunma Bakanı oldu.
Ancak Savunma Bakanlığı’nın kimi danışmanlık firmalarına mukavelelere alışılmamış olarak kaynak aktardığının ortaya çıkması üzerine prestij kaybına uğradı.
Soruşturma sırasında cep telefonlarındaki bilgileri soruşturma kuruluna göndermeden sildiği gerekçesiyle hakkında dava açıldı.
Tıp tabibi olan von der Leyen, uzmanlık tezinde intihal yapmakla da suçlandı.
Hannover Üniversitesi, 2016 yılında “tezin intihal içermesine karşın aldatma niyetinin kanıtlanamadığı” sonucuna varıldığını açıkladı.
Koronavirüs salgını ve Rusya’nın Ukrayna’yı işgali nedeniyle sıkıntı bir periyotta AB Kurulu Başkanlığı vazifesini yürüten von der Leyen, Covid aşısı alımı nedeniyle de suçlandı.
AB Savcılığı, Pfizer ilaç şirketi ile Nisan 2021’de yapılan 1,8 milyar doz aşı alımı mutabakatı öncesi şirketin CEO’su Albert Bourla ile ferdî olarak kısa bildiri yoluyla görüştüğü ortaya çıkan von der Leyen hakkında geçtiğimiz aylarda soruşturma başlattı.
ABD idaresi ile uygun alakalar geliştiren Ursula von der Leyen, koronavirüs salgını sonrası hazırlanan 750 milyar euroluk kurtarma fonu ve Rusya zıddı siyasetler sayesinde AB genelinde inanç tazelemeyi başardı.
Ukrayna’ya dayanak konusundaki gayretleri ile ön plana çıkan von der Leyen’in komite başkanlığı devrinde, Avrupa Dijital Hizmetler Yasası, AB Yeşil Muahedesi ile Sığınma ve Göç Mutabakatı da hayata geçirildi.
Ursula von der Leyen, Nisan 2021’de AB başkanlarının Ankara’ya gerçekleştirdiği ziyaret sırasında yaşanan “koltuk krizi” nedeniyle de gündeme geldi.
Resmi resmi görüşme sırasında ayrılan iki koltuğa Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ve AB konseyi Başkanı Charles Michel oturunca, von der Leyen bir müddet ayakta kaldı.
Von der Leyen, Erdoğan’n uzağında biraz daha alçak bir sandalyeye oturtuldu.
Bu, AB Kurulu ile Kurul ortasındaki “yetki savaşının” bir sonucu olarak değerlendirildi. Olayla ilgili olarak AB Konseyi Başkanı Michel’in protokol ekibine “cinsiyetçilik” suçlaması yöneltildi.
Antonio Costa:
AB Kurulu Başkanlığı’na aday gösterilen Antonio Costa, 2015 – 2024 yılları ortasında Portekiz Başbakanı olarak misyon yaptı.
Sol partilerin takviyesiyle azınlık hükümeti oluşturan 62 yaşındaki toplumsal demokrat önder, uyguladığı başarılı siyasetler ile Portekiz’in ekonomik krizden çıkmasını sağladı.
İşsizliği büyük ölçüde azaltan Costa, taban fiyat artırırdı. Toplumsal demokrat iktidar, ulusal borcun azalmasını da sağladı.
Ancak geçen yılın sonunda maden ruhsatları ile ilgili iltimas argümanları üzerine istifa eden Costa, hakkındaki suçlamaları reddetti.
Kaja Kallas:
Josep Borrell’in yerine AB Dışişleri ve Güvenlik Siyaseti Yüksek Temsilcisi olması beklenen Kaja Kallas, 2014 – 2018 yılları ortasında liberal eğilimli Estonya Islahat Partisi’nden Avrupa Parlamentosu milletvekili olarak vazife yaptı.
Liberal siyasetçi, 2018 yılında partisinin genel başkanlığına seçildi. Bir yıl sonra yapılan seçimlerden zaferle çıkan Kallaas, 2021 yılında Estonya’nın birinci bayan başbakanı oldu.
47 yaşındaki bayan önder, Ukrayna’ya daha süratli silah sevkiyatını savunuyor ve Rusya aykırısı açıklamalarıyla dikkati çekiyor.
Kallas’ın adaylığı, başka merkez partilerinden de takviye görüyor.
Roberta Metsola:
Avrupa Halk Partisi (EPP) üyesi olan Roberta Metsola, 2013 yılından bu yana Malta’daki Milliyetçi Parti ismine Avrupa Parlementosu milletvekili olarak misyon yapıyor.
Avrupa Parlementosu’nda 2020 yılında lider yardımcılığa seçilen 45 yaşındaki bayan siyasetçi, 2022 yılında David Sassoli’nin vefatı üzerine, genel heyet kararıyla başkanlık vazifesine getirildi.
