ABD Senatosu’nda konuşan Dışişleri Bakanı Antony Blinken, Uluslararası Ceza Mahkemesi (ICC) Başsavcısı Karim Khan’ın, İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu hakkında tutuklama buyruğu istemesinin akabinde mahkemeye yönelik “yaptırım” tasarısına takviye sinyali verdi.
Blinken, “son derece yanlış” olarak tanımladığı “tutuklama talebi” hakkında ilgili adım atmaya kararlı olduğunu söyledi.
Senato’da Cumhuriyetçilerin ICC yetkililerine yaptırım uygulanmasına yönelik ağır bir gayret içerisinde olduğu biliniyor.
ABD mahkemeye üye değil lakin geçmişte ICC’nin Rus başkan Vladimir Putin için tutuklama kararı istemesi üzere atılımların destekçisi pozisyonundaydı.
ICC Başsavcısı Karim Khan, 20 Mayıs’ta İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu ve Hamas’ın Gazze Şeridi’ndeki lideri Yahya Sinvar hakkında savaş kabahati işledikleri gerekçesiyle tutuklama buyruğu çıkarılmasını istemişti.
Hakkında tutuklama buyruğu çıkarılması istenen İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu, başsavcıyı “dünyadaki Yahudi aykırısı yangına akaryakıt dökmekle” suçlamıştı.
‘Cumhuriyetçilerle birlikte çalışacağız’
ABD Senatosu’nun Dış İlişkiler Komitesi’nde Cumhuriyetçilerin lideri konumundaki kıdemli senatör James Risch, “ICC’nin bağımsız, yasal ve demokratik hukuk sistemine sahip ülkelerin işlerine burnunu soktuğunu” savunarak, Blinken’ın ICC’ye yönelik bir adıma takviye verip vermeyeceğini sordu.
Blinken, “Doğru karşılığın bulunması için partiler üstü bir tabanda sizlerle çalışmak istiyoruz. Bunu yapmaya kararlıyım” dedi ve yanlış bulduğu kararla ilgili adım atmaktan kuşku etmediğini söyledi.
ICC’nin kararına ABD Başkanı Joe Biden da reaksiyon göstermiş, “Gazze’de İsrail’in soykırım hatası işlemediğini” savunmuştu.
Senato’da gündeme gelecek yasa, ICC yetkililerinin ABD’ye girişinin engellenmesi, ABD vizeleri varsa bunların iptali, ABD’de mülk edinmelerinin yasaklanması üzere yaptırımlar içerebilir.
Senato’da en az 37 senatörün bu tasarıya dayanak vereceği iddia ediliyor.
ICC tarihinde bir ilk
ICC Başsavcısı Khan’ın tutuklama talebi, ICC tarihinde bir birinci; çünkü bundan evvel haklarında tutuklama kararıyla gündeme gelen önderlerin hiçbiri başta ABD olmak üzere Batı’nın yakın müttefiki olarak görülmüyordu.
ICC 2011 yılında Libya lideri Muammer Kaddafi İçin “insanlığa karşı cürüm işlemek” argümanıyla tutuklama buyruğu çıkarmıştı.
Bundan evvel de eski Sudan Cumhurbaşkanı Ömer El Beşir hakkında azap ve zorla yerinden etmeye kadar farklı suçlamalarla 2009 ve 2010’da olmak üzere iki farklı tutuklama buyruğu çıkarmıştı.
Başsavcı Khan, ICC’nin bundan yaklaşık bir yıl önce Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ve Rusya Çocuk Hakları Komiseri Maria Lvova-Belova için tutuklama buyruğu çıkarmasında da misal bir rol üstlenmişti.
İki ismin Ukrayna’dan ve işgal altındaki topraklardan Rusya’ya yasa dışı insan nakli ve hudut dışı etmelerden sorumlu olduğu tez ediliyordu.
Bu kararı takip eden birkaç gün içinde Rusya, Khan ve üç ICC yargıcı hakkında soruşturma başlattı. Bundan aylar sonra ise ICC yetkilileri Rusya’da “aranan suçlular” listesine alındılar.
2020’de Donald Trump’ın lider olduğu periyotta ABD, Afganistan’da Amerikan askerlerinin savaş kabahati işlediği savlarını soruşturan ICC yetkililerine yaptırım kararını açıklamıştı.
İskoçya’nın Edinburgh kentinde doğan Karim Khan memleketler arası ceza hukuku ve insan hakları avukatı olarak 30 yılı aşkın mesleksel tecrübeye sahip kıdemli bir avukat.
12 Şubat 2021’de ICC Başsavcısı olarak seçildi; 16 Haziran 2021’de yemin ederek vazifesine başladı.
